Wanneer wateroverlast wordt ervaren, wordt daarbij onderscheid gemaakt in regenwater, oppervlaktewater of grondwater. Wateroverlast wordt hierdoor in de praktijk nog wel eens onterecht toegeschreven aan het grondwater. Grondwateroverlast heeft alleen betrekking op de gevolgen van een te hoge grondwaterstand. Regenwateroverlast wordt veroorzaakt door bijvoorbeeld regenwater dat vanaf de openbare weg een tuin of achterpad instroomt.
In het onderstaande schema van een straat, is te zien hoe de grondwaterstand door verschillende bodemlagen wordt beïnvloed, en wat het effect daarvan is op de kruipruimten en fundering van woningen. De rode (bovenste) lijn is de grondwaterstand in de winter. De blauwe (onderste) lijn is de grondwaterstand in een droge zomerperiode. Zoals je kunt zien is in de straat met een drainagesysteem, zowel in de zomer als in de winter, een lage grondwaterstand aanwezig. Er zijn hier geen problemen. Dit betekent niet altijd dat de grondwaterstand bij woningen ook laag is. Door een slecht doorlatende bodem bij woningen, kan de grondwaterstand boven de kruipruimtebodem uitkomen. Een kruipruimte in een klei/veenbodem kan volstromen met grond- of regenwater. Omdat het klei of veen weinig water doorlaat, blijft het water lang in de kruipruimte staan. De waterstand in de kruipruimte kan dan hoger zijn dan de grondwaterstand in de openbare ruimte.
Water in de kruipruimte hoeft niet altijd tot overlast te leiden. Er is sprake van overlast als de gebruiksfunctie wordt aangetast. Bijvoorbeeld als er schimmelvorming optreedt in de woonkamer, of als de houten constructievloer wordt aangetast. Bij betonnen constructievloeren is vaak geen sprake van overlast in woonruimtes.
Verder kunnen hoge grondwaterstanden leiden tot schade een bomen en wegen.
Oorzaken van grondwateroverlast kunnen zijn: te weinig oppervlaktewater, een hoog waterpeil in de sloten, een slecht doorlatende bodem, een lage ligging van een woning, een te diepe kruipruimte, bouwkundige gebreken zoals lekke kelders, et cetera.
Figuur 2: Grondwaterstand onder een straat, in de winter (bovenste lijn) en in de zomer (onderste lijn) (bron: Wareco)
